Fistül
Hemodiyaliz için en sık kullanılan ve tercih edilen damaryolu seçeneÄŸidir. El bileÄŸi veya dirsekte yapılan bir cerrahi operasyonla, atardamar ile yüzeyel toplardamar arasında bir baÄŸlantı (kısa devre) oluÅŸturulur. Bu operasyon sonrası, olgunlaÅŸma süresinde ( 1-3 ay) toplardamardaki akım hızlanır ve damar duvarı kalınlaÅŸarak iÄŸne uygulanmasına uygun hale gelir. Fistüller; oluÅŸturulmasının kolaylığı, düÅŸük sorun oluÅŸturma riski, hemÅŸire için kullanım kolaylığı ile hemodiyaliz hastaları için uzun yıllar konforlu bir hayata imkan tanır.
Fistül ameliyatının baÅŸarısı nedir ve baÅŸarıyı etkileyen faktörler nelerdir?
Fistül ameliyatının baÅŸarısı %70-95 arasında deÄŸiÅŸebilmektedir. Fistül ameliyatının baÅŸarısızlığı veya yeterli akım oluÅŸmaması halinde tekrarlayan giriÅŸimler gerekebilir. Damar cerrahınız tarafından ilk muayenede damar yapılarınız muayene ile deÄŸerlendirilir. Daha sonra Renkli Doppler Ultrasonografi kullanılarak kolunuzdaki atardamar ve toplardamarların çapları ve akım özellikleri deÄŸerlendirilir. Bu tetkik nereden ve nasıl bir operasyonun yapılması gerektiÄŸi, operasyonun baÅŸarı ÅŸansı hakkında damar cerrahınıza fikir verir.
​
Fistül operasyonlarında baÅŸarıyı etkileyen üç faktör vardır:
1) Atardamarın kalitesi: Atardamar kireçsiz ve yeterli kan akımını saÄŸlayabilecek derecede geniÅŸlemeye uygun esnek yapıda olmalıdır. Åžeker hastalarında, ileri derecede yaÅŸlı ve damarlarında kireçlenme öyküsü bulunanlarda bu sebeple baÅŸarı ÅŸansı daha azdır.
​
2) Toplardamarın kalitesi: Ameliyat için uygun geniÅŸlikte toplardamar bulunması gerekir. Ayrıca toplardamar sisteminde tıkanma olmamalıdır. Åžeker hastalarında ve bayanlarda bu damar yapısı daha az geliÅŸmiÅŸ olabilir. Ayrıca fistül planlanan koldan gereksiz enjeksiyon ve katater uygulamaları damar yapısını bozarak fistül kalitesini ve baÅŸarısını etkiler. Böbrek yetmezliÄŸi tanısıyla izlenen ve hemodiyaliz hastalarında her iki kol damarları korunmalıdır. Mümkün olduÄŸunca kan almak ve ilaç-sıvı vermek için el sırtındaki veya ayaktaki damarlar tercih edilmelidir.
​
3) Cerrahi teknik ve tecrübe: Bu ameliyat bu konuda deneyimli ve ameliyatın yaratabileceÄŸi sorunları giderebilecek damar cerrahisi eÄŸitimi almış kiÅŸiler tarafından yapılmalıdır. Hastada el bileÄŸinde yapılan baÅŸarılı operasyonlar yıllarca ve rahat bir ÅŸekilde kullanım saÄŸlar. Hastanın en fazla 4-6 kez fistül denemesine ÅŸansı vardır. Bu ÅŸansın en uygun ÅŸekilde kullanılması çok önemlidir. Hasta fistül ÅŸanslarını kaybettikten sonra çok zor ve riskli operasyonlara ihtiyaç duyar. Bu sebeple damar yolu operasyonlarının, bu konuda tecrübeli kiÅŸiler tarafından yapılmasına gayret sarf edilmelidir.
​