Katater
Katater diyalize girmek için büyük toplardamarlara takılan esnek boru sistemidir. Kataterin dışında kan alıp vermeye yarayan 2 bağlantı bölümü vardır. Diyaliz seansı sırasında bir bağlantıdan kan alınır, makinede kan temizlenir ve diğer bağlantıdan hastaya geri verilir.
Kataterler kalıcı damaryolunuz olmadığında veya fonksiyon kaybı geliştiğinde uygulanan yöntemdir.
Geçici diyaliz kateterleri boyundan veya kasıktan yerleştirilir. Kataterler tecrübeli kişiler tarafından her türlü kalp ve damar cerrahisi müdahalesinin yapılabileceği merkezlerde takılmalıdır.
Kataterler yerleştirildikten hemen sonra kullanıma hazırdır. Kataterler kalıcı damaryolu çalışır hale gelinceye kadar hastalara zaman kazandırır.
Boyundaki kataterler ideal olarak 3 hafta, kasıktaki kataterlerin ise 1 hafta kullanılması önerilmektedir. Diyalizde tercih edilen yöntem boyun kateterleridir.
Niçin boyundan takılan kataterler tercih edilmektedir?
- Boyun kataterleri hastanın günlük yaşamda daha az kısıtlamaya yol açar.
- Boyun kataterlerinin tıkanma ihtimali daha azdır ve daha uzun süre kullanılabilir.
- Boyun kataterlerinin enfeksiyon riski daha azdır.
- Boyun kataterleri fistül ve greft operasyonları için daha az sorun yaratır.
Kataterlerin sakıncaları ve potansiyel riskleri nelerdir?
- Boyun kataterleri boyun hareketlerinde ve konforlu uyuma pozisyonunda bir miktar kısıtlama yapabilir.Kasık kataterleri ise yürüme ve diğer günlük aktivitelerinizde kısıtlanmaya yol açar.
- Kataterler uzun süre kullanıma uygun değildir. Kataterlerin uzun süre kullanımı enfeksiyon riskini artırır. Enfeksiyon genellikle kataterin çıkarılmasını veya enfeksiyonun diğer organlara yayılmasını önlemek için antibiotik tedavisini gerektirir
- Aşırı terleme özellikle yaz aylarında enfeksiyon riskini artırabilir.
- Katater ile banyo yapamazsınız, denize ve havuza giremezsiniz.
- Katater takılması sırasında hayati tehlike oluşturabilecek riskler mevcuttur. Başlıca riskler akciğer zarının yırtılması, damarların yaralanmasına bağlı sorunlar ve ritm bozukluğudur.
- Kataterler toplardamar sisteminde daralma ve tıkanmalara yol açabilir.Bu ise fistül ve greft operasyonu şansınızı azaltabilir.
- Kataterler ile diyaliz için yeterli kan akımını sağlayamaz Bu ise yetersiz diyalize sebep olur.
Kalıcı katater nedir?
Kalıcı katater daha uzun süre kullanılabilen bir katater çeşididir. Kalıcı katater cilt altında oluşturulan bir tünelden geçerek toplardamara girer. Katater üzerinde enfeksiyon yayılımını engelleyen bir keçe vardır. Ortalama kullanma süresi 6-12 aydır.
Kalıcı kataterler hangi hastalarda tercih edilmelidir?
- Yaşam süresi beklentisi az olan ve genel durumu kötü hastalar
- Ciddi kalp yetmezliği bulguları izlenen hastalar
- Devamlı tansiyon düşüklüğü izlenen hastalar
- Kol ve bacaklarda fistül ve greft seçeneklerini kullanmış ve bu yöntemlerin uygun olmadığı hastalar
- Fistül ve greftin oluşturulmasının ve olgunlaşmasının uzun süre gerektireceği düşünülen hastalar.
Katater takılması öncesi nasıl hazırlık yapılmalıdır?
- İşlem öncesi 6 saat hiçbir şey yiyip içmeyiniz.
- Tansiyon ilaçları ve diğer ilaçlarınızı az miktar su ile alınız.
- Kan sulandırıcı ilaç kullanıp kullanmadığınızı doktorunuza bildiriniz. Doktorunuz önerdiğinde bu tür ilaçları kesiniz.
- Doktorunuza ağrı duymamanız için nasıl bir teknik uygulanacağını sorunuz.
- Şeker hastasıysanız ve insülin kullanıyorsanız işlem önceki dozunuz yapılmalıdır.
Katater Nasıl Takılır?
Kataterler genellikle ameliyathane şartlarında Anestezi veya Kalp ve Damar Cerrahisi doktorları tarafından takılmaktadır.
İşlem Öncesi:
- Katater işlemi için mutlaka ailenizden bir yakınınız ile hastaneye gidiniz.
- Doktorunuz tarafından tıbbi öykünüz, alerji durumunuz ve kullandığınız ilaçlar incelenir.
- Bu sırada yapılacak işlem size kısaca açıklanır. Merak ettiğiniz soruları doktorunuza sorabilirsiniz.
İşlem Sırasında:
- Bacaklarınız bir miktar yukarı kaldırılarak boyun damarlarının belirgin hale gelmesi sağlanır.
- Lokal anestezi ve bazende damardan sakinleştirici bir ilaç uygulanır. İşlem sırasında uyanık olacaksınız.
- Cildiniz temizleyici solüsyon ile temizlenir ve örtüler ile örtülür.
- Geçici katater direkt olarak toplardamarınıza, kalıcı katater ise ciltaltında tünelde ilerletildikten sonra toplardamarınıza takılır.
- Katateri tespit eden dikişler atılır.
- Pansuman ile katater kapatılır.
İşlem Sonrası:
- Kateter takıldıktan sonra yarım saat hastanede gözetim altında kalınız.
- Daha sonra diyaliz merkezinize veya evinize gideceksiniz.
- Katater takılan bölgede kanama görürseniz, panik yapmayınız. Pansuman üzerine kibarca baskı uygulayarak en yakın hastaneye başvurunuz.
- Ağrınız varsa doktorunuzun önerdiği ağrı kesicileri alabilirsiniz.
- Eğer katateriniz dışarı çıkmış ise katater takılan bölgeye baskı uygulayarak en yakın hastaneye veya diyaliz merkezinize gidiniz.
Kateter bakımında nelere dikkat edilmelidir?
Katater bakımı sadece diyaliz ekibince yapılmalıdır. Kendiniz asla katateri kurcalamayınız, pansumanı açmayınız ve değiştirmeyiniz.
- Diyaliz ekibi katater bakımı ve kullanımında maske ve steril eldiven kullanmalıdır.
- Katateri sabitleyen dikişlerin sağlam olduğu kontrol edilmelidir.
- Katater giriş bölgesinde kızarıklık, ısı artışı ve akıntı olup olmadığı kontrol edilmelidir.
- Her diyalizden sonra katater çevresi antiseptik solüsyonla temizlenmeli ve pansuman yeniden kapatılmalıdır.
- Kataterle makineye bağlantı yapılırken ve çıkartılırken sterilliğe özen gösterilmeli ve maske takılmalıdır.
- Diyaliz bitiminde kataterin içi heparinli serum ile doldurulmalıdır.
- Sonraki seansta önce bu heparinli serum çıkartılmalıdır.
